Wanneer wordt het nu duidelijk dat voormalige geliefden besluiten te gaan scheiden? Feitelijk kan een dergelijke keuze niet eenvoudig worden verklaard. Je stapt blindelings in een liefdesdans, begint een affectieve relatie om deze vervolgens nimmer meer te beëindigen! Je wenst het gevoel van die intense verliefdheid en zaligmakende verbondenheid eeuwig vast te houden. Maar het mooie en verraderlijke van het menselijk leven is de constante verandering.
Uitgangspunten van constante verandering
Vanuit het gedachtegoed van de Franse filosoof Michel Foucault, kent het sociaal constructivisme een aantal uitgangspunten op grond waarvan mensen aan constante verandering onderhevig zijn en blijven. Zeker in deze tijd waarin bijna ‘alles’ volgens sommigen maakbaar is. Die uitgangspunten zijn onder meer:
- Mensen formeren de werkelijkheid van hun zijn in het onderlinge contact met anderen, door de verhalen die ze elkaar vertellen. Onze (beeld)taal creëert onze ervaringen, gevoelens en gedachten.
- Mensen zijn eerder een eindresultaat van hun sociale omgeving dan van een bepaalde innerlijke essentie. Met andere woorden: de cultuur waarin je leeft en de sociale relaties die je verkiest (zoals onder andere ‘second love’), is meer bepalend voor wie je bent dan je zogenaamde karakter of persoonlijkheid.
- Er bestaan in de mensenwereld geen feiten, maar wel sociale en culturele kaders van waaruit mensen een feit als een soort van waarheid beschouwen. Maar vanuit een andere perspectief bekeken, kan een zogenaamd feit in een geheel ander daglicht komen te staan zodat het ineens minder waar is.
Interpretaties van feiten
Op het moment dat twee geliefden in een situatie terecht komen waarin hun ‘feiten’ in beleven en vormgeven simultaan verlopen, is hun eeuwige band onbreekbaar. Echter het vermogen van een mens om zich te ontwikkelen, zorgt ervoor dat er verschillende interpretaties van ‘feiten’ kunnen ontstaan. Want verander je het perspectief of omstandigheden waarin een mens zich bevindt, dan wordt zijn interpretatie van de omringende waarheid anders en daarmee zijn beleving van een feit.
Het ontstaan van verschillende belevingen van een ‘feit’ en de neiging elkaar hiervan te overtuigen, kan leiden tot een conflictsituatie. Er is dan als het ware sprake van een botsing van twee verschillende constructies van de werkelijkheid. Het conflict is dan een gevolg van het toekennen van verschillende betekenissen van gebeurtenissen en ervaringen. En dat we verschillende betekenissen toekennen aan hetgeen we dagelijks ervaren, is onvermijdelijk.
Culturele en sociale invloeden
In het gedachtegoed van Foucault bestaat er geen eenduidige werkelijkheid en hebben we geen directe toegang tot de waarheid met betrekking tot een bepaalde gebeurtenis. Door cultureel en sociaal geladen perspectieven beschouwen we onze omgeving en maken we verhalen om deze leefomgeving te begrijpen en dientengevolge te handelen. En als het handelen van een ander past in ons eigen verhaal, kunnen we dit passend gedrag begrijpen en verdragen. Nu rijst de vraag wiens perspectief de bovenhand voert en welke het meest bestaansrecht heeft.
Aan het ene verhaal wordt binnen een heersende cultuur meer bestaansrecht toegekend dan aan het andere, omdat het ene verhaal meer geaccepteerd is dan het andere. Zo was het jaren geleden vanzelfsprekend dat een man buitenhuis verbleef met de missie geld te verdienen en de vrouw de opvoeding en verzorging van de kinderen op zich nam en dat zij daarnaast het huishouden regelde. Als de vrouw verzocht aan de man hierin meer een taak op te nemen, dan werd deze vrouw beticht van plichtsverzuim en daarmee geen goede moeder.
Maar omdat een samenleving zoals gesteld aan constante verandering onderhevig is, is een dergelijke overtuiging over de traditionele rolverdeling tussen man en vrouw ook aan verandering onderhevig. En als daarmee de voorheen geliefden vervreemden in elkaars rol en waarschijnlijk ook nog in een verschillend tempo dan heb je alle ingrediënten voor het ontstaan van een conflict dan wel scheiding.
Veranderde waarneming
Dus als een van beide geliefden na verloop van tijd (en/of jaren) zijn omgeving anders percipieert dan de ander, op zoek gaat naar een antwoord voor deze veranderde waarneming van feiten, dan vertegenwoordigt deze veranderde waarneming een nieuw verhaal met alle gevolgen van dien. En als de partner hier niet in kan meebewegen, sterker nog er tegenin gaat, ontstaat er een conflict.
Echter is er een nuancering op zijn plaats. Mensen hebben naast een intrinsieke behoefte aan autonomie ook de onverzadigbare drang naar stabiele relaties (we zijn kuddedieren wordt wel eens gezegd). We willen het goed doen en proberen conflicten te voorkomen door ons te ontwikkelen richting de ander en hebben ook het vermogen dit te doen.
Ontdekkingsreis
Dit alles maakt het moeilijk te begrijpen hoe mensen toch tot de conclusie komen bij elkaar te blijven of toch juist uit elkaar te gaan. Het meest intrigerend is dan ook altijd nieuwsgierig te blijven naar elkaar en op zoek te gaan naar nieuwe ontwikkelingen en deze samen te doorleven. Mocht deze ontdekkingsreis leiden tot een breuk, weet dan dat je als mens altijd gelijkgestemden zult treffen mits je daarvoor kiest. Ieder mens is vrij te bepalen zijn/haar leven te leiden, in geluk en liefde samen met elkaar, als is het maar tijdelijk.
