Artikel van de maand
Elke maand schrijft een van onze Scheidingsplanners zelf een artikel. Het artikel kan bijvoorbeeld een persoonlijke ervaring beschrijven, ons werk vaktechnisch toelichten of een opiniestuk zijn. Deze maand beschrijft Scheidingsplanner Frank van Boxtel vanuit zijn ervaring de complexe problematiek van ouderverstoting bij een scheiding.
Je kinderen ‘kwijtraken’ na de scheiding
Een scheiding op zich is al erg genoeg, maar dan ook nog je kind(eren) ‘kwijtraken’ na een scheiding is natuurlijk verschrikkelijk. Helaas gebeurt dit vaker dan we denken. We noemen dit ouderverstoting en het kan grote gevolgen voor de kinderen en hun ouders hebben. Wat is ouderverstoting nu precies? Waaraan kun je het herkennen? En is er iets tegen te doen?
Wat is ouderverstoting?
Bij ouderverstoting of oudervervreemding wil een kind of meerdere kinderen geen contact meer hebben met een van de ouders. Meestal zeggen kinderen bij ouderverstoting ‘uit zichzelf’ dat zij geen contact meer willen hebben met één van hun ouders. Helaas blijkt echter maar al te vaak dat de ouderverstoting het gevolg is van een ‘bondje’ of ‘coalitie’ gesmeed door de andere ouder. Als resultaat richt de gehele coalitie zich tegen de buitengesloten ouder.
Hoe ontstaat ouderverstoting?
Zoals genoemd ontstaat ouderverstoting vaak door tegenwerking van de andere ouder. Het gevolg is dat een kind niets meer te maken wil hebben met deze buitengesloten ouder. Binnen de coalitie werpt het kind zich op als slachtoffer van de buitengesloten ouder, waarbij de coalitie-ouder de rol van ‘redder’ inneemt. Het is dus een verbond tussen de ene ouder en de kinderen, die gericht is tégen de andere ouder.
De buitengesloten ouder is echter vaak een goede en beschikbare ouder. En de coalitie-ouder (bij ernstige gevallen van ouderverstoting) is vaak een psychisch beschadigde ouder, die bijvoorbeeld zelf hechtingsproblemen heeft opgelopen in zijn of haar eigen jeugd.
Wat zijn de gevolgen van ouderverstoting?
Het is heel belangrijk ouderverstoting tijdig te herkennen en te erkennen, want de gevolgen voor kinderen kunnen groot zijn. Ze kunnen in een loyaliteitsconflict komen en kunnen ook hun eigen identiteit verliezen. Ze wórden de persoon die de coalitie-ouder wil dat ze zijn en niet meer wie ze zélf zijn. Dit kan bij de kinderen leiden tot een laag zelfbeeld, verwarring, een identiteitscrisis, angsten, depressie en alcohol- of drugsmisbruik.
Niet alleen bij de kinderen, ook bij ouders heeft ouderverstoting grote gevolgen. De buitengesloten ouder heeft soms jarenlang geen contact meer met de kinderen. En je verhaal vertellen aan psychologen, advocaten, de Raad voor Kinderbescherming, Veilig Thuis, Sterk Huis en de huisarts heeft vaak heel weinig zin. Ondanks alle goede bedoelingen kunnen die er vaak niets mee en lijkt het een gevecht tegen de bierkaai.
Ouderverstoting kenmerken
Enkele kenmerken van de verstotende ouder zijn:
- Het saboteren van afgesproken/opgelegde omgang
- Kinderen regelmatig weghouden tijdens omgangsmomenten
- Valse beschuldigingen uiten over de andere ouder
- De kinderen volledig willen controleren
Hoe herken je ouderverstoting?
Het herkennen van ouderverstoting is zoals gezegd belangrijk, maar niet zo gemakkelijk. Hulpverleners krijgen niet altijd goed zicht op wat er speelt binnen families. Zorgvuldig onderzoek is dus vaak nodig. Daarnaast gebeurt ouderverstoting vaak ook onbewust en ongemerkt, waardoor het extra moeilijk is het te herkennen en te behandelen.
Ondanks dat het herkennen niet zo makkelijk is, zijn er bij het kind wel signalen aanwezig die op ouderverstoting kunnen duiden. Ik noem er een paar:
- Kind praat alleen maar positief over de verstotende ouder en uitsluitend negatief over de afgewezen ouder
- Het kind praat de verstorende ouder na
- Geen empathie of schuldgevoel naar de afgewezen ouder tonen
- Het kind gebruikt oneigenlijke of onzinnige argumenten om de reden van de afwijzing uit te leggen
Wat te doen aan ouderverstoting?
Het is moeilijk om iets aan ouderverstoting te doen. Het blijft vaak bij bemiddelingspogingen die lang niet altijd het gewenste resultaat hebben. Het is goed om te weten dat ook de overheid, en dan met name de Raad van de Kinderbescherming, zich inmiddels bewust is van het probleem van ouderverstoting. Vanwege het schadelijke karakter van ouderverstoting wil de politiek daarom de wet gaan veranderen, zodat ‘weigerouders’ strenger bestraft kunnen worden. U leest daar meer over in dit artikel: ‘Hardere aanpak weigerouders na scheiding’. U vindt ook meer informatie vanuit de overheid over dit onderwerp in deze PDF: Informatieblad proces oudervervreemding/ouderverstoting na scheiding.
Korte film oudervervreemding
Heeft uzelf als ouder te maken met ouderverstoting? Onderstaande korte film is zeer raadzaam om te bekijken.
Voorkomen is beter dan genezen
Het is gewoonweg heel lastig om uit de situatie van oudervervreemding te komen. Bovendien is de schade voor het kind meestal niet of nauwelijks meer te herstellen. Voorkomen is dus beter dan genezen. Wij vinden het daarom belangrijk om vanaf de start van het scheidingstraject goed de vinger aan de pols te houden bij de communicatie en afspraken tussen beide ouders. Toch krijgen ook wij wel te maken met situaties, waarbij er het vermoeden bestaat dat er sprake is van ouderverstoting. Voor zover die ouderverstoting voortkomt uit de angst voor de onbekende (financiële) toekomst, kunnen wij deze mensen, door onze expertise op het financiële vlak van een scheiding, goed helpen. Is er echter sprake van dieperliggende psychologische oorzaken, dan staan wij vaak ook machteloos aan de zijlijn.
Auteur: Frank van Boxtel – Scheidingsplanner Den Bosch – Uden – Veghel
